Interaktywne Centrum Bajki i Animacji OKO w Bielsku-Białej
Wielowarstwowa opowieść o historii polskiej animacji zyskała nową formę architektoniczną. Interaktywne Centrum Bajki i Animacji OKO w Bielsku-Białej łączy zabytkową Willę Rotha z nowoczesnym pawilonem wystawienniczym, tworząc przestrzeń dialogu między kulturą a współczesnym designem.
Założone w 1947 roku Studio Filmów Rysunkowych w Bielsku-Białej to jedna z najważniejszych instytucji w historii polskiej animacji. To właśnie tutaj powstały ikoniczne postaci i seriale animowane, takie jak Bolek i Lolek, Reksio czy Profesor Baltazar Gąbka w towarzystwie Smoka Wawelskiego oraz Bartłomieja Bartoliniego herbu Zielona Pietruszka. Z bielskim Studiem Filmów Rysunkowych współpracowali wybitni artyści i twórcy: Zbigniew Lengren, Jan Szancer, Józef Szajna, Jan Brzechwa, Ludwik Jerzy Kern, Krzysztof Komeda i Krzysztof Penderecki. Otwarte w maju 2024 roku Interaktywne Centrum Bajki i Animacji OKO opowiada o fenomenie SFR, a jednym z elementów symbolicznie łączących dziedzictwo Studia ze współczesnością jest minimalistyczna elewacja wykonana z architektonicznego betonu z perforacjami kojarzącymi się z taśmą filmową.
Pracownia Nizio Design International odpowiada za projekt nowego budynku Centrum, rewitalizację klasycystycznej Willi Rotha z 1888 roku oraz zagospodarowanie otaczającego terenu. Jury konkursowe doceniło m.in. odpowiednią skalę zabudowy, trafne ukształtowanie narożnika przestrzeni miejskiej, zaprojektowanie dziedzińca z płynnym przejściem w tereny zielone oraz klarowne zdefiniowanie strefy wejściowej. Realizacja Interaktywnego Centrum Bajki i Animacji OKO w Bielsku-Białej trwała w sumie ponad 4 lata. Podzielono ją na dwa etapy: najpierw przeprowadzono rewitalizację zabytkowej Willi Rotha, a następnie zbudowano nowy budynek Centrum wraz z łącznikiem i otaczającą przestrzenią publiczną.
Nowa instytucja kultury na mapie Bielska-Białej to minimalistyczna bryła wykonana z betonu architektonicznego. Trójkątny rzut odzwierciedla promienie wydobywające się z kinowego rzutnika, zaś perforacje w elewacji przywodzą na myśl taśmę filmową, tworząc symboliczne połączenie pomiędzy historią animacji a jej współczesną interpretacją, przy jednoczesnym odwołaniu do estetyki modernizmu. Równie charakterystycznym rozwiązaniem jest nietypowa konstrukcja części nowego budynku, która została „zawieszona” nad parterem. Udało się wypracować rozwiązanie, dzięki któremu odwiedzający mogą mieć złudzenie, że część obiektu jest oparta, bez żadnych podpór i wbrew prawom fizyki, bezpośrednio na szkle. Dzięki temu zabiegowi przestrzeń została optycznie powiększona, a wnętrze budynku zyskało wizualne połączenie z otoczeniem – zazielenionym placem o amfiteatralnym charakterze, pomyślanym jako miejsce spotkań i wypoczynku dla mieszkańców miasta.
Wejście do Centrum prowadzi do przestronnego holu głównego z recepcją, sklepem z pamiątkami i bufetem. Na parterze znajduje się również wielofunkcyjna sala kinowa mieszcząca około 120 widzów, zaprojektowana z myślą o seansach filmowych, wykładach i wydarzeniach kulturalnych. Multimedialna ekspozycja rozlokowana została na dwóch wyższych kondygnacjach. Tu zwiedzający mogą dowiedzieć się jak powstaje film rysunkowy: od pierwszej postawionej kreski, przez stworzenie postaci, tła, aż po ożywienie i udźwiękowienie obrazu, jak również samodzielnie wcielić się w rolę reżysera i stworzyć własną animację. Na pierwszym piętrze mieści się archiwum cyfrowe, na drugim – przestrzeń pracy animatorów i sala konferencyjna. Na tym poziomie znajduje się również przeszklony łącznik spinający oba budynki, z którego roztacza się widok na ich bryły, pobliskie ulice i otoczenie.
Willa Rotha, jako obiekt zabytkowy pozostający pod opieką konserwatora, została poddana kompleksowej renowacji, przy zachowaniu jej historycznego charakteru i dostosowaniu do współczesnych funkcji użytkowych. Prace objęły m.in. wymianę posadzek, części tynków, grzejników, instalacji sanitarnych, elektrycznych i teletechnicznych. Renowacji poddano również elewację. Zespół projektowy zadbał o harmonijne połączenie historycznej fasady z nową strukturą. Zależało nam na wypracowaniu harmonijnej formy styku nowej struktury z fasadą o historycznych podziałach i zdobieniu – mówi Mirosław Nizio, autor koncepcji. Myślę, że udało się stworzyć spójną i estetycznie zrównoważoną całość, która szanuje dziedzictwo, a jednocześnie wprowadza nową jakość. To samo dotyczy wpisania minimalistycznego obiektu w tradycyjną tkankę urbanistyczną miasta: umiejętnie zbudowane napięcia dodają projektom dynamiki i przyczyniają się do ciekawszej narracji.
Całkowita powierzchnia obiektów wynosi 3 988 m², z czego 2 350 m² przypada na nowy budynek. Powierzchnia użytkowa kompleksu to 2 834 m². Interaktywne Centrum Bajki i Animacji OKO to nowa ikona Bielska-Białej – miejsce spotkań, edukacji i kultury, a także żywy pomnik dziedzictwa Studia Filmów Rysunkowych.
